مقاله ترکی / حمید احمدزاده / تورکجه یه ترجمه ائده نی: علیرضا ذیحق / آذربایجان دیل و ادبیات خادیمی " یحیی شیدا " حاققیندا

 مقاله  ترکی / حمید احمدزاده   / تورکجه یه ترجمه ائده نی: علیرضا ذیحق    /  آذربایجان دیل و ادبیات خادیمی  " یحیی شیدا " حاققیندا

 

حمید احمدزاده

تورکجه یه ترجمه ائده نی: علیرضا ذیحق

آذربایجان دیل و ادبیات خادیمی

"یحیی شیدا " حاققیندا

آذربایجان پوئزیاسی نین سؤنمر ایشیقی " یحیی شیدا  " نین ادب سماسیندانه قدر پارلاق آدی اولورسادا ، او تبریز ژورنالیزمی نین آن اؤنجول بیر شخصیتی ساییلیر .

حیات بویو آنادیلیمیزی قوروماقدا و تبریز درگی لرینده ، ادبیاتیمیزی جانلاندیرماقدا و گنج لره بو یولدا چیراغ اولوب یازیب یارادمالاریندا اونودولماز بیر تأثیری و اوستادلیق نقشی اولوبدور .

یحیی شیدا ۱۳۰۳ _  نجی گونش ایلینده تبریزین چرنداب محله سینده دوغولوب بویا باشا چاتسادا کئشمه کشلی بیر حیات یاشاییب دیر . آتاسی " حسن یوزباشی چرندابی  " ایدی کی مشروطه موجاهید لرین دن ساییلیردی و تبریزین " صفی الدین " بازاریندا قصاب توکانی وارایدی .

یحیی شیدا ایلک تحصیلاتینی ، فقه و دینی علم لر حاققیندا تبریزین " طالبیه مدرسه" سینده  بیتیرسه ده ، سونرالار فارس ادبیاتیندا تحصیلینی دوام ائتدیریری و ۴ دیلده دانیشیب یازاراق آلمانییا ، عربجه،   فارسجا و تورکجه دیللرینده  دیرلی بیر اوستاد و بیلگی صاحیبی ساییلیر.

یحیی شیدا ۱۳۲۵ _ نجی ایلده دئموکرات فرقه سینه قوشولاراق هیجانلی و عصیان بایراغی قالدیران یازی و شعیر لری نن بویوک بیر شوهرت قازانیر . فرقه ،  پهلوی استبدادی الی نن یئنیلدیک دن سونرا ، توتولوب ئولدورولمه سین دئیه  دوغما دییارین دان دیدرگین و قاچاق دوشه رک ، تهرانا  گئدیری .

او ایللربویو  تهراندا  گیزلی حیات یاشارکن ، وضعیت یونگول لش دیک ده آتا انا اوجاغی اولان، اؤز شهری تبریزه قاییدیر . امما اوستاد شیدا یئنه بیر سارسیلماز یازیچی کیمی باشلاییر ژورنالیستی فعالیت لره . بیر سوره "راننده" آدلی بیر گونده لیک قازئتین مودیری اولور و بو درگی تعطیله اوغرادیقدا "مهد آزادی " درگی سینه گئدیب  اوزون ایللر  دونیاسینی دییشه نه قدر او درگی ده چالیشمالارینا دوام ائدیر. اوستاد شیدا باشقا یازیلاری یانیندا بو گونده لیک درگی ده صنعت و ادبیات حاققیندا و خصوصن آنادیلیمزده ، اونودولماز و قالیجی صحیفه لر یاییری . آنجاق بو آرادا مهد آزادی درگی سی نین  یاییلماسیندا حکومتی تصییق لر اساسیندا  بیر  آز مدت ، آخساق لیق یارانینجا " چالیشمالارینی " آذرآبادگان " قازئتینده دوام ائدیری . بو یاشار اینسان ژورنالیستی فعالیت لرینی بوتون چنین لیک لر ه دوزه رک کنارا قویمورو .

من لاپ او اوشاقلیق چاغلاریندان یعنی بئش و آلتی یاشلاریندان اوستاد شیدانی یاخین دان تانی یاردیم . نییه کی مهد آزادی مطبعه سی نین صاحیبی و بو درگی نین مودیری رحمتلیک آنامین دایی سی ایدی و قارداشلاریم عیباد و نوروز دا بو مطبعه ده چالیشماق دایدیلار .

بو نو دئمک کی " فروغ آزادی " درگی سی ده ائله بو مطبعه ده یاییلیردی و یحیی شیدا هر ایکی درگی نین یازیچی سی ساییلاراق اونون باش یازارلیقی لا تورکجه صحیفه لرله  زینت تاپیر دی وادبیات اوجاغیمیزی یانار ساخلاییردی  .

ایران ایسلام اینقیلابی نین ایلک ایل لرینده " آهنی" جنابلاری نین باشچیلیقی لا ، آنادیلیمیزه و ادبیاتیمیزا حؤرمت بسله ین ادبیات سئوه ر یاشلی و گنج لر" آذریجان شاعیر لر و یازیچی لار جمعیتی نی " یاراداراق "اوستاد یحیی شیدا " بو جمعیتین ادبی محفل لری نین مودیری و مدرسی سئچیلیر و هر جوماخشامی ناهاردان سورا ، تبریزین دانشسرا محله سی نین تربیت کیتابخاناسیندا آردیجیل اولاراق بو جلسه لر دوام ائدیری. بو ادبی جمعیتین شکیل تاپماسیندا  بویوک نقش لری اولان گنج لردن ، ئوزوم دن باشقا حسین فیض الهی وحید ، علیرضا ذیحق ، صدیار وظیفة،  فریدون حصاری و ائولادی رضا حصاری ، باریشماز مراغه ای ، شهرک ، قهرمان خطیبی و سلیمان ثالث دن آد اپارمالی یام .

اوستاد شیدا بو شئعیر جلسه لری نین مدرسی اولاراق  اوخونان اثرلری ایسه  تنقید  ائدیردی . 

شاعیرلر مجلیسنده حاضر اولان و اوزاق شهرلردن گلن ادبیاتچی لارین سایی دا چوخ ایدی کی بو آرادا "عباس بارز "و  "ستار گول محمدی "   آن اونملی چئهره لردن ساییلیردیلار ..

حتتا بیرگون شاعیرلر مجلیسی آذربایجان فخری" دوکتور جواد هیئت " ین قدم لری نن برکت تاپاراق دیرلی صوحبت لره و شاهانه بیر جلوه یه شاهید اولدو  . هابئله او گون  تهران دان شاعیر "ساوالان " (حسن مجید زاده ) دا بو جلسه ده دوکتور هیئت له بیرلیک ده حوضورلاری وار ایدی .

آذربایجان شاعیرلر و یازیچی لار جمعیتی نین آن دیرلی ایش لرین دن بیری ده "اولکر" آدلی بیر درگینی یایماق ایدی کی تکجه ایکی نمره چیخدی .

شاعیرلر مجلیسینده چوخلی شاعیر ، یازیچی و ادبیات هوسکار لاری ایشتیراک ائده رک اونلارین ایچینده  ایران دا "جذام  "  آتا سی ساییلان حکیم ،  دوکتور مبین " ( شیمشک) ده آردیجیل حضور تاپاردی . هابئله " نقابی  ، صمد ظهوری ، نجار اوغلو ، بهرام ائلچین ، رضا ایتگین ، اصغر فردی " و باشقالاری .

آنجاق او گونلر و ادبی جلسه لر  ایکی ایل چکمه دن ، تربیت کیتابخاناسی نین و ادب دونیاسی نین  حؤرمتینی سیندیران  بیر پارا قارا قووه لرین غصبینه  و هوجومونا اوغراییب  بوتون ایشتیراکچی لار آغیر کؤتک لر و باش _ قول سینمالارلا ، کیتابخانادان قووولدولار .چوخ اوزوجوسوده اوردایدی کی یاشلی و صنعتکار اینسانلار لا بیرلیکده ، اوستاد یحیی شیدا دا آغیر ضربه لر نتیجه سینده یارالی حالدا مجلیسی ترک ائدیر .

بو سارسیلماز اینسان ، ۱۳۹۰_ نجی ایلده وفات ائده رک ادبیات سئوه ر لری یاسا و اوزونتویه بوغوب آذربایجان ادبیات سماسی بئله لیک له  ایشیقلی بیر اولدوزونو ایتیریری .

۲۰۲۵م _ استانبول