مقاله ای به زبان ترکی /چاغداش آذربایجان یازاری : حسین پناهخواهی

علیرضا ذیحق

چاغداش آذربایجان یازاری :

حسین پناهخواهی

حسین پناهخواهی بیر حئکایه یازاری اولاراق  گونش ایلی 1347 ده خوی دا آنادان اولوب دور و طب فاکولته سی نی بیتیره رک بیر حکیم دیر. اوچوخلو باشقا آذربایجان یازار لاری کیمی یارادیجیسینی فارس دیلینده  دوام ائتدیره رک  1394- نجو ایل " ماهیگیر / بالیقچی " کیتابی ایله  پارلادی .  علیرضا ذیحق

چاغداش آذربایجان یازاری :

حسین پناهخواهی

حسین پناهخواهی بیر حئکایه یازاری اولاراق  گونش ایلی 1347 ده خوی دا آنادان اولوب دور و طب فاکولته سی نی بیتیره رک بیر حکیم دیر. اوچوخلو باشقا آذربایجان یازار لاری کیمی یارادیجیسینی فارس دیلینده  دوام ائتدیره رک  1394- نجو ایل " ماهیگیر / بالیقچی " کیتابی ایله  پارلادی . بو کیتاب دا 32 قیسا حئکایه  گله رک ، اونون گوجلو بیر یازیچی اولدوغو گؤز اؤنونه سریلیر. نثری حئکا یه یه اویغون و خیال گوجو قودرت لی دیر. تکنیک جهتیندن اونون بوتون حئکایه لری ، بو صنعتین اؤزل لیک لرینی داشی یاراق ، هئچ بیر آخساق لیقا یول آچمیر. او حیات دا گئچن واقعه لری ، دویغو لو بیر شکیلده تصویره چکیر و اینسانین اوره ک تئل لرینی تیتره ده رک ، حئکایه دونیاسینا جومدورور . اونون حئکایه عالَمی نه قدر ده رئالیزمین دامارلارینی داشی سادا ، کاراکتر لر بیر تهر هؤرولوب کی اؤز شخصی دونیالاری لا باریشیق بیرحالدا یاشاییرلار و هئچ بیر اجتماعی موناسیبته ، نه قدرده آجیماسیز اولورسالاردا ، کین و نفرت بسله میرلر . نظر ه ائله گلیر کی حئکایه لری نین چوخونو ایچینده ن گلن الهام تأثیری آلتیندا یازیب دیر کی بو گؤزل بیر اتفاق دیر و نیشان وئریرکی اونون حافیظه سی نین سئحیرلی بوجاق لاریندا ، گیزلن میش تجروبه لر اؤزلرینی گؤستره رک خیال عنصرلاری لا قاریشیری.

منجه حسین پناهخواهی اؤز یارادیجیلیقی لا ، ادبیات دونیاسیندا سئویملی بیر پدیده دیر. بیر اتفاق یا تاپینتی کی یازدیق لاری نان نه تکجه ایران و آذربایجان سویه سین ده مطرح اولمالی دیر بلکه آزجا وسواس لا ، دونیا حئکاسینده ایسه دئمه یه سؤزو واردیر. اونون نثری گاهدان شاعیرانه بیر سویّه یه مالیک اولسادا بو باعیث اولمور کی حئکایه تکنیک لرین دن فاصیله آچسین .  اوبالیقچی کیتابی لا، باجاریقلی و یئته نک لی بیر یازیچی اولدوغونوثبوتا یئتیریر . یازیچی نین " گولون عؤمرو " آدلی حئکایه سینی آذربایجان تورکجه سینه چئویره رک ، اومود کی اونوآذربایجان ادبیاتینا  تانیتتماقدا بیر ایلک و تأثیرلی  آددیم  اولسون :

گولون عؤمرو

بهارین ایشیقلی بیر گونونده ، بیزیم ناغیلیمیزدا کی قیزیل گول آچماغا باشلادی  . قیرمیزی و چئهره ای رنگه چالان  بیر گول کی  ایری ، چین لی وگوللو  قانادلاری وارایدی .

باشینی گؤیه توتوب و دئدی : " به به نه تمیز و صاف هاوادیر.، گونش نه ایستی و محبت لی دیر، گؤی اوزو نه گؤزل و ماوی دیر، آدام کئف ائلیر." بونلاری دیییه رک گولوردی . سونرا اطرافدا گول چیچک لره باخدی و دئدی : " گون آیدین دوسلار ، نه اوره یه یاتیم بیر سحردی ، یئل نه یومشاق و جان اوخشایان دیر، کئفیز نئجه دیر؟ من کی بو بوقدر نعمت دن شادلیقا جومموشام . ایستیرم یوزایل داها یاشایام و دونیادان لذت آپارام . سیز نئجه ؟ " آمما حئیران لیق لا گؤردو کی اونلارین هامیسی گؤزلرینی بره لده رک هئچ دانیشمادیلار .

بیزیم ناغیلی میزین گولو ، ائله بو تَهَر یئردن گؤی دن تعریف لیردی و یاشاییشین لذت لرین دن سؤز آچیردی کی اوزاق دا بیرتوتقون و قارا بولود تاپیلدی . گلدی ، گلدی و یئتیردی گونش خانیما و اونون قاباغینی کسدی . کؤلگه سی یئره دوشدو و قارانلیق هر یئره چؤکدو . بیر نئچه داملا یاغیش گؤی دن سوزدو . قیزیل گول دئدی : " نه قدر یاخشی ! ایستیر یاغیش یاغا . ائشیت می شم یاغیش چوخ لطافت لی دی و طبیعته تَزه لیک وئریر." دالیجا بیر ایلدیریم شاخدی و گؤی اوزو گورولدارکن یاغیش دنه لری بالا بالا یئیین له شدیلر . گول اوز باشینی یاغیشین قاباغینا توتوب و اؤزخیالیندا چیم مه یه باشلادی .

اوزون توتوتدو باشقالارینا و دئدی : " نییه مَطَل سیز؟ سیزده اوز گؤزوزو یویون . ساغلیق اوچون فایدالی دیر." آمما گؤردو اونلار اؤزلرینی بؤیوک یارپاقلار آلتیندا گیزله دیب لر و قارا بولودون گئتمه سینی گؤزله ییرلر . . اونلارا دئدی : قورخمایین . یاغیشین قورخوسو یوخدور کی . چیخین ائشی یه . " آمما اونلاردان بیر سس چیخمادی . یاغیشین داملالاری گئتدیکجه بؤ یویه رک دولویا چئوریلدیلر . دولونون بَرک دَنه لری بئچارا گولون باش گؤزونه دَییردی . بالا بالا گؤزل و ایری قول قانادلاری سوزالیب تؤکولمه یه باشلادیلار . اونون شاد و ایشیلتی لی اوزو ، غملی و کؤتک یئمیش لر کیمی ایدی . اینانمیردی او قدر یاشام دولو انرژی سی ، بئله لیک بیردن بیره آجی یا و سؤنه .

دولو قورتولدو . سویوق بیر یئل اَسمه یه باشلادی و اونون سولغون قانادلاری نین بیر نئچه سینی اؤزو نن آپاردی . جانیندا اوتورموش سویون چوخلوغوندان ، گولون بوداق لاری اویان بویانا اَییلدی . سو دامجی دامجی قیزیل گولون گؤزون دن آخیردی . او هر یئل گلدیک جه ، دَبه شرکن اَییلیردی .

قیزیل گول چاره سیز و یورقون ،  باشینی بالا و بؤیوک قونچه لرین قولاغینا یاخین لاتدی کی  صاباح یا صباح لاردا قرار ایدی آچیب گولله نه لر  . و ایچین چکیب آغلارکن دیلی توتار توتوتماز اونلارا دئدی : " بالاجا قونچه لر آچمایین ، هئچ آچمایین ها ! بولود  بییزیم له پیس، یئل بیزیم له پیس، گؤی بیزیم له پیس ، یاشاییش بیزیم له پیس..."