علیرضا ذیحق
دکتر حسین فیض الهی وحید، از چهره های فرهنگی و ادبی آذربایجان است که اشتیاق و تلاش او برای نشر آثار ادبی ، ثمره ای در حدود سی و اندی کتاب چاپ شده به زبان ترکی آذری می باشد . وی که متولد 1331 شمسی در تبریز می باشد در کارنامه ی فرهنگی اش انتشار نشریات " کوراوغلی " و " دده قورقود " را نیز دارد و پدرش " عاشقْ علی " ( 1374-1278 ه.ش) از خنیاگران نام آور آذربایجان بوده که با ساز و شعرش ، حضوری مستمر در صفوف انقلابی مردم در مبارزه علیه رژیم سلطنتی پهلوی داشته است .
علیرضا ذیحق
دکتر حسین فیض الهی وحید، از چهره های فرهنگی و ادبی آذربایجان است که اشتیاق و تلاش او برای نشر آثار ادبی ، ثمره ای در حدود سی و اندی کتاب چاپ شده به زبان ترکی آذری می باشد . وی که متولد 1331 شمسی در تبریز می باشد در کارنامه ی فرهنگی اش انتشار نشریات " کوراوغلی " و " دده قورقود " را نیز دارد و پدرش " عاشقْ علی " ( 1374-1278 ه.ش) از خنیاگران نام آور آذربایجان بوده که با ساز و شعرش ، حضوری مستمر در صفوف انقلابی مردم در مبارزه علیه رژیم سلطنتی پهلوی داشته است .
دکتر فیض الهی وحیدهم که که در زمان محمد رضا پهلوی ، به جرم مبارزاتش در جهت احقاق حقوق ملی مردم آذربایجان از جمله حق تدریس و تحصیل به زبان مادری ، به ده سال زندان محکوم شده بود در هفتمین سال زندان اش ، با وقوع انقلاب اسلامی آزاد شد . وی که فردی معتقد به اصول و مبانی اسلام می باشد ودر سیر زندگی اش، انسانی آزاده بوده ، با پیروزی انقلاب اسلامی و دستاوردی که از نظر چاپ و نشر آثار ادبی به زبان مادری داشته ، تلاش های خود را به نشر آثار کلاسیک و فولکلوریک ادبی معطوف کرده و سبک و سیاق اش طوری است که کتاب های اورا برای عامه و خواص ، جذاب نموده است . شاید بشود گفت که وی ازجمله نویسنده ها و محققان آذربایجانی است که آثارتألیفی وی به زبان مادری ، تاکنون بیشترین تیراژ و تعداد چاپ را بعد از انقلاب اسلامی داشته است . به خاطر همین تو فیق ها و فعالیت هایش در جهت ترویج زبان مادری نیز بوده که آکادمی آفرینش های ملی جمهوری آذربایجان ، در 30دکابر 1992 با اهداء دکترای افتخاری ، به تجلیل ازوی پرداخت . دکتر فیض الهی وحید که با تخلص " ح. اولدوز " نیز شهرت دارد ، بی هیچگونه پز روشنفکری و فیض فروشی عالمانه ، سعی در شناساندن ستارگان ادبیات کلاسیک ترکی و همچنین آثار فولکلوریک داشته است .
از آخرین کتاب های منتشر شده وی مجموعه داستان هایی است که وی از " کتاب دده قورقود " - قدیمی ترین اثر مکتوب ترکی که بیانی حماسی و اسطوره ای دارد - اقتباس کرده و به زبانی ساده و شیرین برای گروه سنی نوجوانان نوشته است .
از جمله ی این آثار کتاب های " سَغْرَق خان " * و " یَغْنَق خان "* * می باشد که در کنار متن ترکی آنها ، ترجمه ی فارسی شان نیز آورده شده است .
در حماسه ی " سغرق خان " ، یکی ازقهرما نان قصه که " اغْرَق خان " است برای کسب نام آوری به اردوی دشمن حمله می بَرَد و بعد از دستگیری و 16 سال اسارت ، برادرش سغرق خان از واقعه باخبر شده و درست در شب عروسی و پیش از زفاف ، با یارانی از قوم اوغوز، راهی دیاری می گردد پرخوف و خطر که سرانجام ، با شکست دشمن ، برادرش را نجات داده و وقتی به قبیله ی خود باز می گردند ، عروسی هر دو برادر ، یکجا برگزار شده وبا ساز و آوای پیر خنیاگر " دده قورقود " ، جشن آنها شکوهی دیگر می یابد .
در " حماسه ی " یَغنَق خان " نیز که مثل حماسه ی سغرق خان نوعی رزمنامه وآمیخته با مضامین اسطوره ای می باشد ، " قاضلیق قوجا " را داریم که با یاران خود به قلعه ی " دوزمورد " واقع در ساحل دریای سیاه یورش می برد و بعد از جنگ و اسیری اش به دست کفار؛ بعدها فرزند او " یغنق خان " به آزادی و رهایی وی بر می خیزد .
لازم به ذکر است که در " کتاب دده قورقود " ، شخصیت ها و اعمال آنها هیبتی حماسی دارند و چنان جزئیات ظریفی به پیرامون ماجراها تنیده شده که این اثر ارجمند را به یکی از شاهکارهای فرهنگ جهانی تبدیل کرده است . اولین ترجمه این اثر به زبانهای خارجی در سال 1815م به زبان آلمانی اتفاق افتاده و بعدها به اکثر زبانهای زنده ی دنیا نیز ترجمه شده است . صمد بهرنگی نخستین کسی بوده که در ایران ، به اقتباسی کوتاه و خلاق از این اثر پرداخته و داستان " دومرول دیوانه سر" ، حاصل نگاه ژرف بهرنگی به این اثر حماسی می باشد .
اولین ترجمه ی فارسی " کتاب دَده قورقود " ، کتاب " بابا قورقود " می باشد که در سال 1355 ه.ش ، توسط " فریبا عزبدفتری " و " محمد حریری اکبری " به طور مشترک ترجمه شده و توسط نشر ابن سینا ی تبریزچاپ گردیده است . فیلم سینمایی " دُمرُل " به کارگردانی " صمدی " هم ، یکی از اقتباس هایی است که در سینمای ایران از این اثر صورت گرفته است .
در کارنامه ی ادبی دکتر فیض الهی وحید ، جدا از سری کتابهای " ستارگان کلاسیک ادبیات آذربایجان " وسری آثارمربوط به " داستان های حماسی دده قورقود " ، رمان کوتاه " آیدین سردار " نیز به چشم می خورَد که با داشتن تمی عرفانی و تاریخی ، از نثری یکدست و پاکیزه برخوردار است . وی مدیر مسؤول و سر دبیر نخستین مجله ی ترکی در تبریزبوده که بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، با عنوان " کوراوغلی " انتشار یافته است .
1388
-----
* یَغنَق خان حماسه سی / دکتر حسین فیض الهی وحید /چاپ اول :1387 – تبریز / پخش : انتشارات یاران
**سَغرَق خان حماسه سی / دکتر حسین فیض الهی وحید /چاپ اول :1387 – تبریز / پخش : انتشارات یاران